شهید گمنام گلزار روضه‌الشهدای اَشکذَر، یادمان، بنایی در غرب گلزار روضه‌الشهدا اشکذر در غرب این شهر واقع در مرکز استان یزد.

در اوایل دی ۱۳۷۹، بنیاد شهید استان و امور ایثارگران یزد دفن شهید گمنام در روضببب‌الشهدای اشکذر را پیشنهاد داد و در پی رؤیای صادقیه محمد‌حسین شاهدی، از کارمندان بنیاد شهید اشکذر، محمدحسین محدث، رئیس بنیاد شهید اشکذر، در ۲۵ دی ۱۳۷۹ با دفن یک شهید گمنام موافقت کرد و سرانجام، در ۲۹ دی همین سال مراسم تدفین با حضور رئیس بنیاد شهید اشکذر و خانوادۀ شهدا و مردم اشکذر انجام شد (شاهدی؛ محدث). برخی مشخصات عمومی شهید از‌جمله سن، نام عملیات و مکان شهادت وی مشخص نیست (آقا‌بابایی اردکانی).

ساخت این یادمان با هزینۀ بنیاد شهید و امور ایثارگران شهرستان اشکذر و دو‌تن از خانواده‌های شهدای این شهرستان که از اعضای هیئت‌امنای گلزار بودند، در ۱۳۷۹ ش آغاز شد و پنج‌سال به طول انجامید (زارع؛ مهدوی‌پور). این یادمان در مساحت تقریبی پنجاه مترمربع و در ابعاد هشت در شش مترمربع اجراشده است (همو).

این یادمان براساس طرح حسین مهدوی‌پور، عضو هیئت‌علمی دانشگاه یزد طراحی شد که معماری آن یا برگرفته از معماری اسلامی و بومی سنتی یزد و ترکیبی از دو هشت‌ضلعی است که نخست به مربع و سپس به دایره ختم می‌شود و نشانۀ مراتب عروج و تکامل است که از معماری گلزار شهدای اشکذر تأثیر پذیرفته است (مهدوی پور). یادمان سه ورودی دارد: ورودی شرقی از سمت گلزار شهدا و دو ورودی دیگر یکی در جنوب و دیگری در غرب که هر دو پله و رمپ ویژۀ معلولان دارد. دیوارهای آن از آجرهای پنج‌ سانتی‌متری به بلندی ۵/4 متر و بدون سقف است. دیواره‌های سمت جنوبی یادمان شش متر و ورودی طاق‌ مانند آن سه متر ارتفاع؛ نیز دو طرف ستون‌های آجری آن پهنایی برابر با پنجاه سانتی‌متر دارد. در دو طرف ستون‌ها، بافاصلۀ یک‌متری نمای آجری مشبک کارشده و در جهت شمالی نیز فضای سه‌متری طاق‌مانند با نمای آجری مشبک پرشده است، با این‌ تفاوت که ورودی ندارد. جهت غربی یادمان با همین سبک معماری اجراشده است؛ با این‌ تفاوت که ستون‌های آن یک‌متری با فضای مشبک آجری ۵/1 متری است (مهدوی‌پور).

سنگ مزار شهید از جنس مرمر سفید است و دورتادور آن، با خط نستعلیق مشکی نوشته‌شده است: «این شهید معظم برای دفاع از اسلام و انقلاب ندای رهبرش را لبیک گفت و پا به جبهه‌های حق علیه باطل گذاشت و سرانجام، به همراه دیگر هم‌رزمان شهیدش سرود ایستادگی را سرود و همراه آیینه‌های زمان خاموشی را شایسته ندانست و به‌روشنی پیوست». روی سنگ‌قبر در قسمت بالای آن طرحی لوزی شکل کشیده شده که دورتادور آن با خط نستعلیق، این سخن امام خمینی (ره) دربارۀ مقام شهید آمده است: «همین تربت پاک شهید است که تا قیامت مزار عاشقان و عارفان و دل‌سوختگان و دارالشفای آزادگان خواهد بود» (امام خمینی، ج ۲۱، ص ۴۳). در وسط سنگ، با خط نستعلیق کلمۀ «شهید» با رنگ قرمز و «گمنام» و «فرزند روح‌الله» با خط نستعلیق مشکی نوشته‌شده است (آقا‌بابایی اردکانی).

مآخذ: آقا‌بابایی اردکانی، الهه، مشاهدات میدانی؛ امام خمینی، صحیفۀه، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، 1378 ش؛ دهقان، جلال (کارمند بنیاد شهید و امور ایثارگران اشکذر)، مصاحبه با مؤلف، ۲۵ شهریور ۱۳۹۹؛ زارع، وحید (رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران اشکذر)، مصاحبه با همو، ۲۹ شهریور ۱۳۹۹؛ شاهدی، محمدحسین (معاون فرهنگی بنیاد شهید اشکذر)، مصاحبه با همو، ۳ آبان ۱۳۹۹؛ محدث، محمدحسین (مسئول وقت بنیاد شهید و امور ایثارگران اشکذر)، مصاحبه با همو، ۲۱ مهر ۱۳۹۹؛ مهدوی پور، حسین (طراح یادمان شهید گمنام روضببب‌الشهدای اشکذر)، مصاحبه با همو، ۱۰ مهر ۱۳۹۹.